آب اکسیژنه یا هیدروژن پر اکسید، دارای فرمول شیمیایی H2O2 است. این ماده در واقع همان آب است که یک اتم اکسیژن دیگر نیز به آن اضافه شده است. همین موضوع باعث می شود که این مولکول خاصیت اکسیدکنندگی بسیار بالایی داشته باشد.
آب اکسیژنه در اثر نور تجزیه می شود و به همین دلیل است که معمولا آن را در بطری های تیره رنگ نگهداری می کنند تا نور کمتری به آن برسد.
این ماده به دلیل خاصیت اکسید کنندگی که دارد، بسیار برای پوست خورنده است. به طور کلی این ماده برای تمامی مواد زیستی یا ارگانیک (خواه پوست بدن انسان باشد یا ویروس و باکتری) خاصیت خورندگی دارد. البته خورندگی این ماده برای دیگر مواد و سطوح کمتر است.
هشدار: به هیچ عنوان نباید آب اکسیژنه خورده شود. در صورت خورده شدن، بسیار به سیستم گوارش شما آسیب وارد می‌کند.
آب اکسیژنه کاربردهای زیادی دارد. بخش زیادی از این کاربردها مربوط به خاصیت ضدعفونی کنندگی این ماده هستند. این ماده یک ضدعفونی کننده بسیار قوی است. در بیمارستان ها از این ماده برای ضدعفونی کردن ملافه ها و محل خواب بیمار استفاده می شود. بویی که ما آن را به عنوان بوی بیمارستان می شناسیم، در واقع بوی آب اکسیژنه است که در فضا پیچیده.
کاربرد اصلی و مهم دیگر آب اکسیژنه، مربوط به خاصیت سفیدکنندگی آن است. این ماده به دلیل خاصیت اکسیدکنندگی قوی که دارد، سفیدکننده قدرتمندی هم هست. خاصیت سفیدکنندگی آن بسیار به آب ژاول یا همان آب اکسیژنه شبیه است.
آب اکسیژنه کاربرد درمانی نیز دارد و عمدتا از آن برای درمان بیماری های پوستی استفاده می شود. همچنین برای جلوگیری از عفونت زخم های سطحی نیست مورد استفاده قرار می گیرد.
حال که به طور کلی با آب اکسیژنه آشنا شدیم، بد نیست که اشاره ای به خطرات آن نیز داشته باشیم.
آب اکسیزنه یک ماده کاملا سازگار به محیط زیست است. دلیل آن هم این است که این ماده بعد از مدتی تجزیه شده و تبدیل به آب و اکسیژن می شود. (دیگر از این زیست سازگارتر نمی شود) این ماده در واکنش های داخل بدن نیز ممکن است تولید شده و در ادامه به آب تبدیل شود.
همان طور که گفته شد، بسیاری از خواص آن به آب ژاول (همان وایتکس) شبیه است. اما بدلیل سازگار بودن آب اکسیزنه با محیط زیست، امروزه بیشتر تاکید بر استفاده از این ماده به جای آب ژاول است. قیمت هیدروژن پر اکسید مقداری از آب ژاول بیشتر است اما خطرات کمتری برای انسان و محیط زیست دارد.
هیدورژن پراکسید در غلظت های بالا (مثلا 30%) بسیار خورنده است و تنها در کاربردهای خاصی از این غلظت ها استفاده می شود. اما از غلظت های پایین تر این ماده برای کاربردهای درمانی و خانگی نیز استفاده می شود. در غلظت های پایین، این ماده کاملا بی خطر است و می تواند استفاده شود. منظورمان از غلظت های پایین، غلظت های زیر 3% است.
آب اکسیژنه یک ضدعفونی کننده بسیار قدرتمند است. این ماده برای ضدعفونی کردن تمامی انواع میکروارگانیسم ها مناسب است. به همین دلیل است که در بیمارستان ها، مراکز درمانی و در محل های آلوده نیز از آنها برای شستشو و ضدعفونی کردن استفاده می شود. تقریبا هرکاربردی که برای آب ژاول (وایتکس) می شناسید، با استفاده از آب اکسیژنه نیز قابل انجام است. تنها باید حواستان به غلظت آن باشد.
آب اکسیژنه برای ضدعفونی کردن تمامی ویروس ها و حتی ویروس کرونا مناسب است و اثرگذاری خیلی قوی ای دارد. این ماده برای ضدعفونی کردن معمولا در غلظت های 0.5 تا 3 درصد از هیدروژن پراکسید برای ضدعفونی کردن استفاده می شود.
یک مزیت بسیار مهم آب اکسیزنه نسبت به الکل ها، قیمت بسیار پایین آن است. آب اکسیژنه قیمت بسیار پایینی دارد و عملا بهترین گزینه برای ضدعفونی کردن سطوح است. همچنین خوبی دیگری که دارد، این است که با خرید 1 لیتر آب اکسیژنه 35%، میتوانید 35 لیتر آب اکسیژنه 1% تهیه کنید و برای مدت بسیار زیادی نیازی به خرید مجدد ضدعفونی کننده نخواهید داشت. [از نظر نگارنده این متن، بهترین ضدعفونی کننده برای سطوح در طول دوران همه‌گیری کرونا، آب اکسیژنه است.]
از آب اکسیژنه در دندان پزشکی نیز استفاده می شود. مهمترین کاربردی که آب اکسیژنه در دندان پزشکی دارد، برای بلیچینگ یا سفید کردن دندان ها است. از آنجایی که آب اکسیژنه یک سفیدکننده قوی است، دندانپزشک غلظتی مناسب از آن را برای سفیدکردن دندان ها استفاده می کند.
آب اکسیژنه ای که به صورت صنعتی یافت می شود، معمولا دارای غلظت های 30-35 درصد هستند. آب اکسیژنه در این غلظت ها بسیار خورنده است و برای کارکردن با آن باید بسیار محتاط بود.
آب اکسیژنه ای که در داروخانه ها به فروش می رسد، معمولا دارای غلظت 3-5 % است و برای استفاده های خانگی و بهداشتی مناسب است.
برای ضدعفونی کردن با آب اکسیژنه، می توان غلظت آن را تا 0.5 درصد نیز کاهش داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره رقیق کردن آب اکسیژنه، می توانید مقاله “رقیق کردن محلول آب اکسیژنه” را نیز مطالعه فرمایید.
اسپاتول ابزاری قاشقک مانند است که از آن برای برداشتن و انتقال مواد شیمیایی استفاده می‌شود. این وسیله در آزمایشگاه‌های شیمی کاربرد زیادی دارد. اسپاتول یا همان قاشقک آزمایشگاهی وسیله ایست که برای نمونه برداری از مواد شیمیایی استفاده می‌شود. انواعی از آن دارای دو سر هستند که در یک سر آنها قاشقک و در […]
اگر در آزمایشگاه کار می کنید و یا در حال گذراندن کلاس های آزمایشگاهی هستید، با انواع مختلفی از ظروف شیشه ای رو به رو خواهید شد که هر یک دارای ویژگی های خاصی می باشد. دانستن تفاوت بین انواع ظروف شیشه ای به شما کمک می کند که آزمایشات را با کارایی بیشتری طراحی […]
نگهداری مواد شیمیایی یکی از چالش های بزرگ در آزمایشگاه ها است. ظروف مختلفی در آزمایشگاه ها وجود دارند که از هرکدام آنها میتوان برای نگهداری مواد مختلفی استفاده کرد. در مقاله پیشرو شما را با این ظروف و کاربرد آنها در نگهداری هرکدام از مواد شیمیایی آشنا خواهیم کرد. ابتدا نگاهی به لیست ظروف […]
فعالیت هایی مثل کشت میکروب، سانتریفیوژ و یا تهیه اسید باعث ایجاد ذرات معلق در هوا می شوند که عامل اصلی بسیار ی از بیماری ها از جمله سرطان در پرسنل آزمایشگاه است. اما با نصب هود میکروبیولوژی می توانیم این ذرات را از هوا جدا کنیم و خطرات ناشی از آن ها را به […]
