طیف سنجی الکترونی روشی است که از الکترونهای مشخصه منتشر شده از جسم جامد برای آنالیز عنصرها (نه شکل برداری مانند میکروسکوپی الکترونی) استفاده میکند. الکترونهای مشخصه (چه الکترونهای اوژه باشند یا فوتوالکترونها) با داشتن مقدار انرژی مشخص، عنصرهای شیمیایی را در نمونه های مورد آزمایش تشخیص میدهند. الکترونهای اوژه یا فوتوالکترونها تنها میتوانند از بالاترین لایه های اتمی جامد (عمق 10 نانومتر یا کمتر) فرار کنند زیرا انرژی آنها نسبتاً کم است (بیشتر بین 20 تا 2000 الکترون ولت)، درحالیکه پرتوهای ایکس مشخصه از عمق های خیلی زیادتر (چندین میکرومتر از سطح) فرار میکنند. بنابراین طیف سنجی الکترونی روشی برای آنالیز شیمیایی سطح مواد است. فوتوالکترونها (شکل الف) و الکترونهای اوژه (شکل ب) از نظر منشاء فیزیکی با یکدیگر تفاوت دارند، ولی هردو نوع الکترون اطلاعات مشابه ای از عنصرهای شیمیایی موجود درسطح مواد ارائه میدهند.
اصول پایه ای
فوتوالکترون پرتو ایکس، الکترونی است که در زمان جذب فوتون پرتو ایکس، توسط اتم از مدار الکترونی آن اتم منتشر میشود. در واقع فوتون انرژی لازم برای غلبه بر نیروی جاذبه از طرف هسته را برای الکترون فراهم می کند. شکل1- الف منتشر شدن فوتوالکترون از اتمی که تحت تأثیر فوتون پرتو ایکس قرار گرفته را به صورت طرح وار نشان میدهد. فوتون پرتو ایکس برخوردی به اتم، به اندازه کافی انرژی دارد (به اندازه مقدارhν) که بتواند الکترونی از مدار داخلی، برای مثال از مدار K، را بیرون اندازد. در این صورت، الکترون مدار K به صورت فوتوالکترون با انرژی جنشی EK از سطح مورد نظر به بیرون پرتاب میشود. با دانستن انرژی جنبشی EK، میتوان انرژی پیوند (EB) فوتوالکترون اتم را بر پایه رابطه زیر محاسبه کرد.
شکل 1- فرایندهای انتشار الکترونهای مشخصه: (الف) فوتوالکترونs1؛ و (ب) الکترون اوژه2،3L1KL.
(1) | EB= hν−EK −Φ |
Φ عامل نشاندهنده انرژی مورد نیاز برای فرار الکترون از سطح ماده، h ثابت پلانک و ν بسامد فوتون برخوردی با الکترون است. مقدارΦ به جنس ماده و دستگاه بستگی دارد و به آن تابع کار گفته میشود و برای هر ماده ای مقداری منحصربهفرد دارد. انرژی پیوند الکترونهای اتمی (EB) نیز برای هر عنصری دارای مقادیر مشخصی است.
طیف سنجی فوتوالکترونی پرتو ایکس (XPS)، عنصرهای شیمیایی را از طیف های انرژی پیوند فوتوالکترونهای پرتو ایکس شناسایی میکند. شکل طیف این روش به صورت منحنی است که از وصل کردن نقاط نشان دهنده شدت نسبت به انرژی پیوند به دست میآید. فوتوالکترونها از مدارها اصلی و فرعی مختلفی منتشر میشوند. هر پیک انرژی پیوند، با نماد یک عنصر و نماد مداری که فوتوالکترون از آن منتشرشده، نشان داده میشود؛ برای مثال s1O،p2Al(شکل2). این طیف همچنین میتواند شامل پیکهایی از الکترونهای اوژه باشد. برای مثال، طیف نشان داده شده در شکل 2 شامل پیکهای الکترونهای اوژه با نشانه های OKLL و CKLL است که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت.
شکل 2- طیف طیف سنجی فوتوالکترونی پرتو ایکس از یک سطح آلومینیم اکسید شده
شما می توانید از خدمات آنالیز شرکت تماد کالا استفاده کنید و یا برای مشاوره رایگان با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
تصویربرداری XPS از ترکیب ها طیف سنجی فوتوالکترونی پرتو ایکس و طیف سنجی الکترونی اوژه را همچنین میتوان برای آنالیز توزیع عنصرهای شیمیایی روی سطوح از طریق تولید نقشه های ترکیب، همانند میکروسکوپ الکترونی مورد استفاده قرار داد. نقشه های ترکیب بیشتر از طریق روبش سطح نمونه با پرتوهای متمرکز به دست میآیند. قدرت تفکیک […]
اسید سولفوریک مایعی شفاف، روغنی و بی بو (میزان بو بستگی به درجه خلوص دارد) با نام های سولفات هیدروژن و جوهر گوگرد و فرمول شیمیایی H2SO4 که دارای جرم مولی 98.078 g/mol است. فروشگاه اینترنتی تمادکالا در زمینه فروش اینترنتی اسید سولفوریک فعالیت می کند. شما می توانید برای اطلاعات بیشتر در این مقاله […]
کاغذ تورنسل یا کاغذ لیتموس (Litmus paper) در اصل از یک ماده ی رنگی طبیعی و نوعی گلسنگ (Lichen) به دست می آید. گلسنگ گیاهی کوچک است که از همزیستی قارچ و جلبک در کنار هم به وجود می آید. کاغذ تورنسل برای سنجش و شناسایی اسیدها و بازها مورد استفاده قرار می گیرد. کاغذ لیتموس […]
ضدعفونی کردن دستان روشی مطمئن و مقرون به صرفه برای پیشگیری از بیماری های واگیر دار به ویژه ویروس کرونا است. طبق تحقیقات انجام شده ضدعفونی کردن دستان باعث کاهش 50% مرگ و میر ناشی از اسهال و کاهش 25% مرگ و میر ناشی از عفونت های تنفسی می شود. ضدعفونی کننده های دست اولین […]