اتوکلاو اصطلاحا به ماشینی گفته می شود که مکان استریلیزه کردن با روش فیزیکی را فراهم می کند. این روش فیزیکی با استفاده از بخار با فشار بالا، منجر به کشتن باکتری ها، ویروس ها و حتی تخم قارچ ها و میکروب های موجود در مواد یاقیمانده در داخل مجراها، می گردد. در واقع اتوکلاو از طریق گرم کردن تا یک دمای مناسب برای یک مدت زمان مشخص، عملیات استرلیزه کردن را انجام می هد. اتوکلاو با نام دیگری تحت عنوان استریلایزر بخار نیز خوانده می شود و معمولا در مراکز بهداشتی و صنایع برای اهداف مختلف مورد استفاده قرار می گیرد؛ بنابراین از اتوکلاو به عنوان یک روش موثر برای استریلیزه کردن با استفاده از گرمای مرطوب، درنظر گرفته می شود.
ساده ترین نوع اتوکلاو نوعی هست که برای پخت استفاده می شود. اما به صورت کلی می توان هر اتوکلاو را متشکل از اجزای زیر برشمرد:
اتوکلاو با استفاده از گرمای مرطوب جایی که بخار تحت فشار برای استریلیزه کردن مواد موجود در داخل محفظه به کار می رود.
فشار بالا، نقطه ی جوش آب را افزایش داده و در نتیجه دمای بالاتری را برای استریلیزه کردن ایجاد می کند. آب معمولا تحت فشار معلولی یا اتمسفر نرمال، در 100 درجه ی سانتیگراد به جوش می آید و در صورتی که فشار افزایش یابد نقطه ی جوش آب نیز افزایش می یابد. از سوی دیگر فشار بالا، نفوذ سریع گرما را به داخل بخش های عمیق تری از ماده تسهیل می کند و رطوبت موجود در بخار باعث انعقاد پروتئین ها می شود و در نهایت عملکرد و فعالیت میکروب را از بین می برد. وقتی که این بخار با سطح تماس می یابد، میکروب ها را توسط گرمای نهان از بین می برد. پس از اتمام مرحله ی استریلیزاسیون که بستگی به میزان آلودگی های داخل مواد، فشار از داخل محفظه(از طریق سوت) خارج می شود.
اتوکلاو دارای انواع مختلفی بوده که به سه دسته ی کلی S،N،B تقسیم بندی می شوند.
نوع N : زودپزهای خانگی نمونه ای از این نوع اتوکلاوها بوده که هنوز هم در خیلی از جاهای دنیا مورد استفاده قرار می گیرند. نوع پیشرفته ی آن دارای محفظه ای فلزی به همراه درب ایمن فلزی بوده، که به راحتی بسته و توسط یک لاستیک از ورود و خروج هوا جلوگیری می کند. این مدل از اتوکلاوها دارای شیر تخلیه جهت خروج هوا و بخار، فشارسنج و شیر اطمینان است. در این محفظه یک هیتر غوطه وری در ته محفظه وجود دارد.
اتوکلاو نوع جابجایی جاذبه، مدلی خیلی معمولی بوده و در آزمایشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در این نوع اتوکلاوها، بخار در داخل محفظه از طریق گرمایش تولید می شود و در داخل محفظه جهت استریل کردن حرکت می کند. مزیت این نوع اتوکلاو قیمت پایین آن است.
نوع B : نوع جابجایی فشار مثبت نامیده می شود. در این نوع از اتوکلاوها، بخار توسط یک ژنراتور جدا تولید می شود و به داخل محفظه راه می یابد. این نوع از اتوکلاوها در واقع نسبت به مدل جابجایی جاذبه، بهبود و ارتقاء یافته اند.
نوع S: نوع جابجایی فشار منفی نامیده می شود. این اتوکلاو شامل هر دو مورد، ژنراتور بخار و ژنراتور خلا است. در اینجا زنراتور خلا تمامی هوای داخل محفظه را تخلیه می کند در حالی ژنراتور بخار در محفظه بخار ایجاد می کند. اتوکلاو نوع S دارای دقت و ایجاد سطح بالایی از استریل کردن بوده به همین جهت از قیمت بالاتری نسبت به دو نوع دیگر برخوردار هستند.
از اتوکلاو آزمایشگاهی غالبا در آزمایشگاه های میکروبیولوژی برای از بین رفتن میکروارگانیسم ها و هاگ ها و یا تهیه محیط کشت و معرف های آزمایشگاهی استفاده می شود. علاوه بر آن از اتوکلاو آزمایشگاهی برای ضدعفونی کردن ابزار و وسایل آزمایشگاهی و یا برخی از زباله های بیولوژکی استفاده می شود.
امروزه با پیشرفت تکنولوژی بسیاری از ابزارها و تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی به صورت یکبار مصرف تولید و مصرف می شود. استفاده از ابزارهای یکبارمصرف باعث کاهش ابتلا به بیماری های عفونی مانند هپاتیت و ایدز می شود. اما با وجود حفظ نکات بهداشتی، استفاده از ابزارهای یکبار مصرف باعث آلودگی محیط زیست می شود. به دلیل پلاستیکی بودن این ابزارها نیز نمی توان از اتوکلاو برای استریل کردن ابزار استفاده کرد. به همین دلیل بسیاری از دندان پزشکان برای استریل کردن ابزار و تجهیزات خود از اتوکلاو دندانپزشکی استفاده می کنند.
یکی از نکاتی که به هنگام خرید اتوکلاو باید به آن توجه داشت، حجم مورد نیاز(حجم اتوکلاو) است. امروزه اتوکلاوهای صنعتی بسیاری با حجم ها بالا تولید و به فروش می رسد. از کاربرهای اتوکلاو صنعتی می توان به صنایع غذایی جهت استریل کردن قوطی های کنسرو و یا پخت مواد غذایی اشاره کرد. یکی دیگر از کاربردهای اتوکلاو صنعتی، عمل آوری بتن است. در این روش به دلیل بیشتر بودن فشار بخار نسبت به فشار جو، گرما در مدت زمان کمتر و با سرعت بیشتری به داخل بتن نفوذ کرده و باعث آماده سازی(سفت شدن بتن) می شود. از کاربردهای دیگر اتوکلاو صنعتی می توان به آجرسازی(آجر هبلکس)، صنعت چوب، صنعت شیشه سازی و صنعت لاستیک سازی اشاره کرد.
استفاده از اتوکلاو محدود به آزمایشگاه ها و صنایع نمی شود. از اتوکلاوهای رومیزی در بسیاری از مراکز درمانی و زیبایی برای استریل کردن ابزارها و به حداقل رساندن خطر ابتلا به بیماری های عفونی استفاده می شود. اگر چه که بهتر است به هنگام مراجعه به این گونه مراکز برای هر شخص یک پک شخصی در نظر گرفته شود، اما استفاده از اتوکلاو رومیزی برای استریل شدن ابزارها باعث کاهش هزینه های مصرفی و افزایش ایمنی و بهداشت فردی می شود.
در واقع اتوکلاو از جمله وسایل مهم بوده که جهت استریل کردن مواد حاوی آب استفاده می گردد؛ به این دلیل که این مواد را نمی توان با استفاده از استریل کردن گرمایی خشک، استریل نمود. به علاوه اتوکلاوها برای اهداف دیگر نیز به کار می رود.
مواردی که از اتوکلاو استفاده می شود عبارتند از:
باتوجه به اهمیت استفاده از اتوکلاو در صنایع مختلف، تولید کنندگان بسیاری سعی در تولید و عرضه بالاترین کیفیت دستگاه اتوکلاو را نموده اند. بسیاری از تولید کنندگان داخلی با بکار گیری تکنولوژی نوین و شناخت نیازهای جامعه سعی در تولید اتوکلاوهایی با کارایی و کیفیت بالاتری نسبت به رقبای خارجی خود دارند. به همین دلیل امروزه در خواست برای خرید اتوکلاو ایرانی بیشتر از اتوکلاو خارجی به چشم می خورد. از جمله شرکت های نام دار در حوزه تولید اتوکلاو می توان به شرکت کاووش مگا، شرکت پارس مهر، شرکت ماهان طب، شرکت هپاسکو و بسیاری از شرکت های دیگر اشاره کرد.
برای آنکه بتوانیم از امکانات آزمایشگاهی به درستی استفاده کنیم و آزمایشها را با دقتی زیاد انجام دهیم آشنایی با وسایل و دستگاههای آزمایشگاهی ضروری میباشد که در این بخش با پنجاه نوع از مهمترین و رایج ترین وسایل و دستگاه های موجود در آزمایشگاه های شیمی آشنا می شویم. خرید ظروف آزمایشگاهی خرید تجهیزات […]
یکی از راه های جلوگیری از ابتلا به انواع ویروس ها، باکتری ها و عوامل عفونی، ضد عفونی کردن دست ها و سطوج است. در این مقاله قصد داریم شما را با انواع ضد عفونی کنندها، روش استفاده و غلظت مناسب هرکدام از آنها آشنا کنیم. ویروس کرونا کشورهای زیادی را آلوده کرده است و […]
یکی از کاربرد های نانولوله های کربنی استفاده از نانو تیوب ها در مصارف پزشکی و غیر پزشکی می باشد. در ادامه این مقالات با کاربرد های نانو لوله های کربنی در پزشکی آشنا می شوید. نانولوله های کربنی، یکی از محصولات نانوساختار هستند که امروزه کاربرد زیادی در پزشکی و مهندسی پزشکی دارند. در […]
آب اکسیژنه یا هیدروژن پراکسید چیست آب اکسیژنه که به پراکسید هیدروژن(H2O2) معروف است ، یکی از موادی است که کاربرد بسیار زیادی در صنعت دارد. این ماده خواص ضدعفونی کنندگی بالایی دارد. در مقاله پیش رو به معرفی آب اکسیژنه و خطرات این ماده خواهیم پرداخت. فروش آب اکسیژنه ضدعفونی کننده فروش الکل طبی […]
تمادکالایی عزیز،
در زمان ثبت سفارش به نکات زیر توجه فرمایید:
