کاربردهای بوریک اسید در صنایع مختلف

بوریک اسید

بوریک اسید یک اسید معدنی سه ظرفیتی با فرمول شیمیایی H₃BO₃ است. در شکل زیر ساختار شیمیایی بوریک اسید دیده می‌شود. بوریک اسید از نظر حالت فیزیکی در دمای اتاق، مایع است و رنگ ندارد. این ترکیب، قابلیت انحلال در آب را دارد.

نحوه تولید بوریک اسید

بوریک اسید، یک اسید ضعیف لوئیس است که در ترکیبات طبیعی وجود دارد. بوریک اسید ماده‌ای است که از واکنش سولفوریک اسید و بوراکس طبیعی حاصل می‌شود. همچنین می‌توان بوریک اسید را از واکنش هیدروکلریک اسید با محلولِ آبیِ داغ بوراکس تهیه کرد.

خرید انواع اسید بوریک

کاربردهای بوریک اسید در صنایع چیست

بوریک اسید به طور گسترده در صنایع مختلف استفاده می‌شود. بوریک اسید ماده‌ای است که هم قابلیت ارائه به صورت مایع را دارد و هم می‌توان آن را به صورت پودری جامد ارائه کرد، بنابراین حالت فیزیکی را منطبق بر هدف مورد نظری که دارند، تعیین می‌کنند. البته حتی ممکن است نحوه استفاده از بوریک اسید به صورت ائروسل یا اسپری باشد یا حتی به صورت قرص، گرانول، خمیر یا بلور باشد.

بوریک اسید در صنایعی مانند صنایع شیشه، جوشکاری، نساجی کاربرد دارد. اولین استفاده صنعتی از بوریک اسید در صنایع تولید الیاف شیشه‌ای یا فایبر گلاس بود. فایبر گلاس معمولا برای تقویت پلاستیک‌ها در کاربردهایی مثل قایق سازی استفاده می‌شود. همچنین از بوریک اسید در فرایند ساخت شیشه‌های صاف صفحه نمایش LCD هم استفاده می‌شود.

در پیروتکنیک (pyrotechnics) از اسید بوریک به منظو جلوگیری از واکنش‌های تشکیل آمید بین آلومینیوم و نیترات استفاده می‌شود.

کاربرد بوریک اسید در صنایع هسته‌ای

از بوریک اسید در نیروگاه های هسته‌ای برای کاهش نرخ فیزیون یا همان شکافت هسته‌ای استفاده می‌شود. زنجیره واکنش‌های فیزیون، معمولا از طریق مقادیر نوترون‌هایی که از فیزیون‌های پیشین در محیط موجود است، پیش برده می‌شود.

کاربرد بوریک اسید به عنوان آفت کش

از سال 1948 از بوریک اسید به عنوان آفت کش در کشاورزی استفاده می‌شود؛ زیرا قابلیت از بین بردن کک، موریانه، سوسک‌ها، حتی جلبک‌ها و قارچ‌ها را دارد. درمورد سوسک‌ها، مورچه‌ها و موجودات مشابه، اسید بوریک باعث ایجاد مسمومیت شکمی در آن‌ها می‌شود. بنابراین با توجه به مکانسیم عملکردش روی این موجودات، زمانی که به عنوان آفت کش استفاده می‌شودف به صورت طعمه در اختیار این ریز موجودات قرار می‌گیرد یا به صورت پودر خشک در محل مورد نظر و شکاف‌ها استفاده می‌شود تا با حرکت کردن حشرات، به پای‌شان بچسبد و حشره از این طریق در معرض اسید بوریک قرار بگیرد. تکرار این امر، در اثر 3 تا 10 روز باعث مرگ تدریجی حشرات بر اثر کم آبی و گرسنگی می‌شود. البته مکانیسم‌های آفت کشی با بوریک اسید، هنوز رضایت بخش نیست.

کاربرد بوریک اسید به عنوان علف کش

از بوریک اسید به عنوان علف کش نیز استفاده می‌شود، در این حالت، اسید بوریک سیستم فتوسنتز گیاهان را خشک می‌کند یا آن را مختل می‌کند. از این رو، بوریک اسید به طور معمول برای مهار جلبک‌ها در استخرها و سیستم‌های فاضلاب استفاده می‌شود.

کاربرد بوریک اسید به عنوان قارچ کش

زمانی که اسید بوریک به عنوان یک قارچ کش استفاده شود، از تولید هاگ‌های غیرجنسی قارچ‌ها جلوگیری می‌کند و از این طریق رشد قارچ‌ها را سرکوب می‌کند. بنابراین، از اسید بوریک به عنوان نگهدارنده چوب در صنایع چوب استفاده می‌شود که با جلوگیری از تکثیر قارچ‌ها، رشد و ایجاد پوسیدگی را کنترل می‌کند.

بوریک اسید یک نگهدارنده خوب در مقابل مخمرها (نوعی از قارچ‌ها) است، و در این کاربرد با غلظت بین 0.01 تا 1 درصد استفاده می‌شود.

کاربرد بوریک اسید در صنایع غذایی

از بوریک اسید به عنوان نگهدارنده غذا در صنایع غذایی هم استفاده می‌شود، زیرا می‌تواند از رشد میکروارگانیسم‌ها جلوگیری کند. به عنوان مثال از بوریک اسید به عنوان نگهدارنده محصولات گوشتی، خاویار و محصولات لبنی استفاده می‌شود. همچنین در سال 2008 گزارش شد که از بوریک اسید برای بهبود رنگ، بافت، طعم غذا و کنترلِ ژلاتینه شدن نشاسته در محصولات غذایی، استفاده می‌شود.

کاربرد بوریک اسید در پزشکی و درمان

از نمک‌های بوریک اسید، برای اهداف درمانی نیز استفاده می‌شود مثلا به عنوان مواد ضد عفونی کننده کاربرد دارند تا قارچ‌ها و باکتری‌ها را از بین ببرند. مثلا زمانی که جراحت کوچک یا سوختگی کوچکی ایجاد می‌شودف می‌توان از محلول بوریک اسید به عنوان ضد عفونب کننده استفاده کرد. همچنین از محلول‌های بسیار رقیق بوریک اسید برای شست  و شوی چشم‌ها نیز استفاده می‌کنند.

از محلول‌های رقیق بوریک اسید برای درمان عفونت‌های واژینال و از بین بردن باکتری‌های موجود در واژن استفاده می‌شود. در مواردی که فردی دچار آکنه باشد، از بوریک اسید به عنوان ماده‌ای با خاصیت ضد باکتری استفاده می‌شود.

همچنین برخی پودر بوریک اسید را در جوراب یا کفش اضافه می‌کنند تا از قارچ پا جلوگیری کنند.

احتیاط‌های لازم هنگام کار با بوریک اسید

بوریک اسید می‌تواند باعث ایجاد حساسیت‌های پوستی و تحریک‌های پوستی شود اگر در پوست در غلظت‌های بالای این ماده قرار بگیرد. به همین علت استفاده از بوریک اسید در محصولات آرایشی و بهداشتی دیگر رایج نیست.