سمیت و عوارض کات کبود چیست

کات کبود یا مس(||)سولفات که فرمول شیمیایی آن CuSO45 آبه می­باشد نمکی آبی رنگ است که به صورت گرماده در آب حل می­شود. سولفات مس یا زاج کبود ترکیبی غیرآلی است که در حیطه­های مختلفی از جمله صنعت، آموزش، کشاورزی و حتی پزشکی به کار می­رود.

سولفات مس دارای خاصیتی سمی است که میزان سمیت آن به مقدار مس موجود در ترکیب بستگی دارد که قادر است باکتری­ها، جلبک­ها، قارچ­‌ ها و آفات گیاهان را از بین ببرد. به این صورت که مس کات کبود به پروتئین هایی که در قارچ­ ها و… وجود دارد می‌­چسبد و به سلول­های آن آسیب وارد کرده و درنهایت سبب مرگ آن­ ها می­‌شود.
فروش کات کبود

همانطور که گفته شد کات کبود کاربردهای بسیاری دارد که در صنعت در نقش ضدعفونی کننده آب استخرها، ماده اولیه برای تولید محصولات مختلفی از مس، الکترولیت در پالایشگاه مس، آبکاری مس و غلیظ کننده و شناورساز در پالایش سرب، روی، کبالت و طلا به­کار می‌­رود. به عنوان یک نقش دیگر سولفات مس در صنعت، به تولید رنگ نیز می­توان اشاره کرد. در ضمن از این ماده برای جلوگیری از آسیب حشرات به کاغذ در صنعت چاپ استفاده می­‌شود و همچنین نقش کلیدی در کاهش بیماری­ های مختلف در مرغداری دارد. در بخش آموزش نیز، در آزمایشگاه ­­های مختلف از جمله مدارس و دانشگاه­ ها، یکی از مواد بسیار مهم در بررسی برخی آزمایشات من جمله تغییر رنگ بشر حاوی کات کبود حین واکنش با میخ آهنی می‌­باشد.

اما کاربرد اصلی کات کبود در کشاورزی است که با توجه به مطالب گفته شده، به دلیل داشتن خاصیت انگلی، برای از بین بردن علف­ها و گیاهان هرز مورد استفاده کشاورزان قرار می‌­گیرد. همچنین برای مهار و کنترل انگل­ های موجود در محصولاتی نظیر هندوانه، انگور و توت نیز استفاده می­‌شود. بعضی از کشاورزان به این دلیل که کات کبود سبب افزایش فتوسنتز و میزان رشد گیاهان می­شود، این محصول را خریداری می­‌کنند.

در علم پزشکی نیز از کات کبود برای ضدعفونی و شست و شوی زخم­ ها، کاهش خارش و در مواردی مانند درمان حساسیت به فسفر به کار می­‌رود. جالب است بدانید در طب سنتی، از این ماده برای رفع بوی بد و تند عرق نیز استفاده می­شود!

عوارض کات کبود

البته باید خاطر نشان کرد، که میزان استفاده از کات کبود باید حساب شده باشد در غیر این صورت عوارض زیادی در پیش خواهد داشت. از سری عوارض ساده آن می­‌توان به اختلال در تنفس، حساسیت­ های پوستی، تاری و سوزش چشم، حالت تهوع و سردرد که درصورت استفاده از کات کبود بدون امکانات لازم اعم از ماسک، دستکش و عینک آزمایشگاهی بوجود می­‌آیند، اشاره کرد. البته داستان به همین­جا ختم نمی‌­شود! یکی دیگر از عوارض شایع سولفات مس، استفاده حجم زیادی از آن در آب استخرها است که می­‌تواند باعث مسمویت ماهی­ ها شده و حتی آن­ها را از بین ببرد. اما اگر از آن به مقدار کافی و در غلظت پائین استفاه شود نه تنها انگل ­ها و موارد نامطلوب استخرها را از بین می­‌برد بلکه در استخرهای عمومی که مورد استفاده تعداد زیادی از مردم قرار می­‌گیرد؛ احتمال هرگونه بیماری پوستی، عفونی و… را کاهش داده و سلامت افراد را تامین می‌­کند.

همانطور که می­‌دانید جلبک­ های استخر، منبع اصلی تولید اکسیژن می­‌باشند و درصورت استفاده بیش از حد سولفات مس، غلظت اکسیژن کاهش یافته و اکسیژن بیشتری مصرف خواهد شد. هرچند در صورت تداوم قرارگیری در معرض سولفات مس موجود در استخر، علاوه بر خشکی پوست و مو، رنگ مو دستخوش تغییر شده و ممکن ات در مواردی، که پایه مو روشن، خاکستری و مشتقات آن می­‌باشد به سبز آبی تغییر رنگ دهد. بنا بر همین موضوع، گفته شده که بهترین زمان برای استفاده از آن، هنگام شب و 2 ساعت پس از ریختن کلر باشد می­‌باشد و لازم است تا 6 الی 10 ساعت پس از ریختن کات کبود، از آن استخر استفاده نشود.

همچنین استفاده بیش از حد تعیین شده، باعث ایجاد لکه ­های سیاه و سبز در روی سطوح و دیواره ­های استخر شده که در صورت عدم پاک شدن، تا مدت­ها از بین نمی­‌روند که این اتفاق، باعث کاهش زیبایی استخرها می­‌شود؛ که البته این مشکل­ را با ترفندی که در ویدیوی ارسالی آمده می‌­توان برطرف نمود.

در کشاورزی نیز به همین شکل است و اگر مقدار آن از میزان مجاز بیشتر شود به بافت گیاهان آسیب می­‌رساند. نکته حائز اهمیت آن که مس با اینکه فلزی کمیاب است اما در گیاهان به طور طبیعی وجود دارد ولی چون ماده­ای طبیعی نیست درصورت مواجه با انسان­ ممکن است به عنوان یک ماده تحریک کننده عمل کند. اما نکته اینجاست که وقتی گیاهان با آبی که دارای کات کبود است آبیاری شوند از لحاظ هرگونه آفت، بیماری و… پاک خواهند بود و کمترین خطری برای مصرف کننده خواهند داشت زیرا کات کبود به رسوبات خاک متصل شده و وارد گیاهان نمی‌شود.

هرچند باید متذکر شد که کات کبود ماده­ای بسیار محلول در آب است و به سادگی در محیط منتشر می‌­شود. پس به زبانی دیگر می­‌توان گفت مس موجود در خاک، می­تواند ناشی از فعالیت­ های صنعتی، وسایل نقلیه و یا ساخت و ساز در محل مربوطه باشد. هرچند این ماده به طور عمده در سطح خاک موجود است و تمایل اتصال به مواد آلی در آن زیاد است اما هرچه خاک اسیدی تر باشد میزان چسبندگی آن کاهش می­‌یابد. اما خب به دور از این موضوع، کشاورزان ممکن است حین استفاده از کات کبود در معرض آن قرار گرفته و حساسیت­ هایی برای آن­ها بوجود بیاید. البته باید این را هم درنظر گفت که زاج کبود برای محیط زیست نوعی آلاینده به شمار رفته و حضور بیش از حد آن در خاک، زندگی گیاهان را مورد تهدید قرار می­‌دهد.

درنهایت، با توجه به نکات گفته شده نتیجه می­‌گیریم میزان آسیب پذیری کات کبود چه برای انسان و چه برای محیط زیست وابسته به میزان و مدت استفاده از کات کبود است! همانطور که خوردن بیش از حد آب نیز ممکن است مشکل ساز شود؛ اگر مقدار کات کبود از حد مجاز فراتر رود و یا وقت و بی وقت برای ضدعفونی، درمان، شست و شو و… که با روش ­های دیگری نیز قابل انجام هستند از سولفات مس استفاده کرد، باید در کنار تمام مزایای آن، در انتظار عوارضی گاه جبران پذیر یا گاه جبران ناپذیر باشیم.