اسید بوریک که به نام های دیگر نظیر اسید اورتوبوریک و هیدروژن بورات معرف است، یک اسید معدنی ضعیف با خاصیت ضدعفونیکنندگی است. اسید بوریک اولین بار توسط ویلهلم هومبرگ از واکنش بوراکس با اسید های معدنی تهیه شد و که عنوان sal sedativum Hombergi ( نمک آرام بخش هومبرگ) گرفت.
فرمول شیمیایی اسید بوریک H3BO3 و فرمول مولکولی آن BH3O3، با جرم مولی 61.83 گرم در مول است. شکل ساختاری آن به صورت زیر است:
اتم بور مرکزی به 3 گروه (HO-) هیدروکسیل متصل است که می تواند پیوند هیدروژن قوی تشکیل دهد. طول باند B-O مولکول 196 پی ام(pm) و طول باند O-H آن 97 پی ام(pm) است.
کریستال اسید بوریک از مولکول های B(OH)3 با پیوند هیدروژنی به طول 272 پی ام(pm) شاخته شده است و فاصله بین دو لایه مجاور آن 318 پی ام(pm) است.
اسید بوریک از 2 روش زیر به دست می آید:
1) از واکنش مواد معدنی مثل بوراکس (Na2B4O7 · 10H2O) با اسید قوی همانند HCl:
Na2B4O7·10H2O + 2 HCl → 4 H3BO3 + 2 NaCl + 5 H2O
2)از هیدرولیز BBr3 یا B2H6:
BBr3 + 3 H2O → B(OH)3 + 3 HBr
B2H6 + 6 H2O → 2 B(OH)3 + 6 H2
به صورت بلورهای بی رنگ یا پودر سفید رنگ با چگالی 1.435 گرم بر میلی لیتر، نقطه ذوب 170.9 درجه سانتی گراد و نقطه جوش 300 درجه سانتی گراد است.
اسید بوریک یک اسید مونوبازیک ضعیف بوده و اسید لوئیس محسوب می شود، که در اسید سولفوریک بی آب و آب جوش حل می گردد. برای ساخت اسید متابریک(HBO2) کافی است، اسید بوریک را تا دمای بیش از 170 درجه سانتی گراد گرم کرد.
H3BO3 → HBO2 + H2O
به عنوان ماده اولیه در تولید فایبرگلاس کاربرد دارد که از آن برای تقویت پلاستیک در لوله کشی های صنعتی و یا تخته های مدار رایانه مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از اسید بوریک در تولید شیشه نمایشگر های LCD، در صنعت جواهرات جهت کاهش اکسیداسیون سطح در ترکیب با مقداری الکل دناتوره برای لحیم کاری کاربرد دارد.
به عنوان ضدعفونی کننده برای بریدگی و یا سوختگی های جزئی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین از آن برای درمان آکنه و برای جلوگیری از قارچ انگشتان پا به صورت پودر در جوراب ها استفاده می شود. از محلول بسیار رقیق اسید بوریک برای شست و شوی چشم و گوش شده استفاده شده و گاهی برای درمان عفونت های قارچی که داروهای موجود به درمان پاسخ نداده و عامل آن ها کاندیدا آلبیکانز نبوده استفاده می شود. اما باید توجه داشت که مصرف مکرر آن به خصوص برای نوزادان بسیار سمی است.
از اسید بوریک در ساخت انواع حشره کش ها، جلوگیری و از بین بردن انواع پوسیدگی خشک و مرطوب در الوار ها و همچنین برای جلوگیری از حمله حشرات و قارچ ها در ترکیب با اتیلن گلیکول به عنوان حامل برای پوست خارجی چوب استفاده کرد.
از اسید بوریک به منظور جلوگیری از افزایش اسیدیته در استخر های شنا به عنوان یک اسید ضعیف استفاده می شود.
کلروفرم چیست؟ کلروفرم گازی بیرنگ با فرمول شیمیایی CHCL3 است. این ماده از استون و اتانول از طریق اثر پودر سفیدکننده کلر(هیپوکلریت کلسیم) تولید نمود. بخار آن سمی و اعتیاداور است و تنفس طولانی آن کشنده است. در گذشته به عنوان بیهوشکننده (اولین بار در زایمان) مورد استفاده قرار میگرفت. کلوروفرم اولین بار توسط سه […]
ذغال فعال یا کربن فعال(Activated Carbon) یکی از موادی است که امروزه در داروخانه و زیبایی کاربرد بسیار زیادی پیدا کرده است. در مقاله پیشرو به معرفی کربن فعال و کاربردهای آن در زیبایی خواهیم پرداخت. کربن فعال نوعی کربن است که دارای منافذ بسیار زیادی است. این ماده بدلیل منافذ فراوان و تخلخل بسیار […]
شیمی یکی از حوزه های علوم است که آزمایش های جذاب فراوانی در آن وجود دارد. بسیاری از این آزمایش ها برای می توانند برای کودکان بسیار مفید، آموزنده و لذت بخش باشند. در مقاله پیش رو سعی شده لیستی از این آزمایش های شیمی که برای کودکان جذاب هستند، تهیه شود. این آزمایش ها […]
ژلاتین چیست؟ ژلاتین کلمه ای انگلیسی (gelatin or Gelatin) است که از لاتین gelatus به معنی سفت یا یخ زده گرفته شده است. همچنین ممکن است با عناوین دیگری از جمله: کلاژن هیدرولیز شده، هیدرولیزات ژلاتین، ژلاتین هیدرولیز شده، هیدرولیزات کلاژن شناخته شود. ژلاتین یک ترکیب استخراج شده از بافت های همبند مانند: پوست، استخوان […]