انواع محیط های کشت پرکاربرد

محیط ‌‌های کشت محیط‌هایی هستند که برای کشت سلول‌‌ها و انواع میکروب‌‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. محیط‌‌‌های کشت انواع مختلف و متفاوتی دارند که بسته به کاربرد می‌توان از هرکدام آن‌ها استفاده کرد. در مقاله پیش‌رو به معرفی انواع محیط‌‌‌های کشت و کاربرد‌‌های آن‌ها خواهیم پرداخت. فروشگاه اینترنتی تمادکالا در زمینه فروش محیط کشت با قیمت مناسب فعالیت می‌کند.

محیط کشت چیست؟

به طور کلی محیط کشت به محیط‌هایی گفته می‌شود که به صورت تخصصی برای رشد و تکثیر باکتری‌‌ها یا سلول‌‌ها تهیه شده اند و برای این منظور مورد استفاده قرار می‌گیرند. این محیط‌‌ها حاوی مواد خاصی هستند که محیط را برای رشد و تکثیر سلول‌ها مهیا می‌کنند. از این مواد می‌توان به قندها، نمک‌ها، آب و غیره اشاره کرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با محیط‌‌های کشت می‌توانید به مقاله “محیط کشت چیست؟” مراجعه فرمایید.

قبل از بررسی محیط ‌‌های کشت لازم است تا با ماده‌ای به نام آگار آشنا شویم.

آگار چیست؟

آگار ماده‌ای پلی ساکاریدی است که از نوعی جلبک قرمز دریایی تهیه می‌شود. این ماده در 95 درچه ذوب و در 43 درجه منعقد می‌شود. بدلیل اینکه دمای کشت بیشتر سلول‌ها و باکتری ‌ها در حدود 37 درجه سانتیگراد است، این ماده کاربرد بسیار زیادی در محیط ‌های کشت دارد.

انواع دسته بندی محیط ‌های کشت

در یک دسته بندی کلی محیط‌های کشت را از نظر نحوه تهیه به سه گروه تقسیم بندی می‌کنند:

• محیط کشت مایع با آبوشتی(Broth or Liquid Media): این محیط‌ها فاقد آگار هستند و تن‌ها در فلاسک یا لوله آزمایش استفاده می‌شوند. مانند محیط کشت Nutrient Broth
• محیط کشت جامد(Solid Media): این محیط‌ها حاوی آگار هستند که بعد از سرد شدن منعقد می‌شود. از این محیط کشت‌ها درون لوله آزمایش یا پلیت استفاده می‌شود.  مانند محیط کشت TSI
• محیط کشت نیمه جامد(Semi Solid Media): این گونه محیط‌ها در ترکیب خود مقدار کمی آگار دارند و به طور کامل منعقد نمی‌شوند؛ به حالت نیمه جامد باقی می‌مانند. مانند محیط کشت SIM

محیط کشت‌ها از نظر کاربرد و مواد تشکیل دهنده نیز به چند دسته تقسیم می‌شوند:

1. محیط کشت عمومی/پایه(General purpose media/ Basic media): این محیط دارای کمترین میزان مواد غذایی برای رشد باکتری ‌ها است. این محیط مبنای تهیه انواع محیط کشت است. این محیط از آنجایی که فاقد ماده ضد میکروب است، انواع و اقسام سلول‌ها و باکتری‌ها در آن رشد می‌کنند.
2. محیط کشت غنی کننده(Enriched medis): محیطی بسیار مقوی است که دارای انواع مواد مورد نیاز برای رشد سلول‌ها و باکتریهاست. این محیط برای رشد تعداد زیادی از سلول‌ها و باکتری ‌ها مناسب است.
3. محیط کشت انتخابی(Selective media): این محیط‌های کشت به صورت تشخیصی هستند. انواع مختلف این محیط ‌ها برای رشد سلول‌ها و باکتری ‌های خاصی مناسب هستند.
4. محیط کشت افتراقی(Differential/ indicator medium): این محیط ‌ها برای جدا و ایزوله کردن توع خاصی از سلول‌ها یا باکتری ‌ها مناسب هستند. این محیط ‌ها برای جدا کردن سلول‌ها قابل استفاده هستند.
5. محیط کشت کامل(Complete media): این محیط تمامی موارد مورد نیاز برای رشد باکتری ‌ها و سلول‌ها را داراست و مواد ضد میکروبی ندارد. این محیط ‌ها هیچگونه مهارکنند و اندیکاتور(شاخص) ندارند و با رشد باکتری ‌های مختلف روی آن‌ها هیچ تغییر رنگی مشاهده نمی‌شود.

دسته بندی ‌های دیگری نیز وجود دارند که از حوصله این مقاله خارج است.

انواع محیط کشت مایع

محیط کشت های مایع دسته ای از محیط های کشت هستند که به کاملا به صورت مایع هستند و هد این محیط ها عمدتا تنها فراهم کردن مواد مغذی و مورد نیاز برای رشد میکروارگانیسم ها و همچنین سلول های انسانی و حیوانی است. بدلیل ناز به مواد مختلف برای ساخت محیط کشت، شرایط استفاده و نگهداری آنها متفاوت هستند. در اثر دریافت گرما و رطوبت، محیط کشت مایع میتواند به راحتی توسط باکتری ها آلوده شده و یا تجزیه و تخریب شود. به همین دلیل نیز محیط کشت مایع باید در محیط سرد (یخچال) و همچنین به دور از رطوبت نگهداری شود.

محیط کشت های مایع معروف:

1. محیط کشت نوترینت براث
2. محیط کشت LB
3. محیط کشت جوانه لوبیا

انواع محیط کشت جامد

محیط کشت های غیر مایع معمولا به دو شکل جامد یا نیمه جامد هستند. در محیط کشت های جامد آگار معمولا با غلظت های 1.5-2.0 % موجود است که باعث سفت شدن ساختار و در آمدن به شکل جامد می شود. محیطهای حاوی آگار، در درمای 37 درجه سانتی گراد به شکل جامد در می آیند. گاهی اوقات ممکن است از عوامل جامدکننده دیگری نیز به جای آگار استفاده شود. اما در حال حاضر تقریبا تمامی محیط کشت های موجود از آگار استفاده می‌کنند.

محیط کشت های جامد برای کشت میکروارگانیسم ها(از قبیل باکتری ها و قارچ ها) در شکل فیزیکی کامل آنها استفاده می شوند. همچنین برای بررسی ویژگی های کلونی باکتری ها نیز از این محیط ها استفاده می شود. محیط کشت های جامد معروف عبارتند از:

1. بلاد آگار
2. نوترینت آگار
3. مک کانکی آگار
4. شکلات آگار

محیط کشت های نیمه جامد معمولا حاوی 0.2-0.5 % آگار هستند. این محیط‌ها معمولا به شکل نرم و ژله ای شکل دیده می شوند. این محیط ها معمولا برای بررسی آزادی حرکتی و قابلیت حرکت میکروارگانیسم ها استفاده می شوند. محیط کشت های نیمه جامد معروف عبارتند از:

1. Hugh and Leifson’s oxidation fermentation medium
2. Stuart’s and Amies media
3. Mannitol motility media

انواع محیط کشت پرکاربرد

در این قسمت انواع محیط کشت ‌های پرکاربرد و کاربرد‌های هرکدامشان را معرفی خواهیم کرد. تعداد محیط کشت هایی که وجود دارند، بسیار زیاد است. به همین دلیل لیستی که در زیر مشاهده می‌شود، لیست کاملی نیست و تن‌ها تلاش شده که انواع پرکاربرد محیط‌های کشت خدمت شما معرفی شود.

محیط کشت نوترینت آگار(Nutrient Agar)

از ترکیب 2-1.5 درصد ماده آگار با آبگوشت بدست می‌آید. این محیط کشت مبنای تهیه انواع و اقسام محیط‌های کشت جامد مانند Chocolate agar و Blood agar است.

محیط کشت نوترینت براث(Nutrient Broth)

این محیط مبنای ساخت اکثر محیط‌های کشت است و از عصاره گوشت تهیه می‌شود. طرز تهیه آن به نوترینت آگار شبیه است. از آنجایی که آگار به صورت مایع ندارد، در لوله آزمایش تهیه می‌شود.

محیط کشت آگار خوندار(Blood Agar)

بیشتر نمونه ‌های میکروب شناسی در این محیط تهیه می‌شوند. دلیل آن هم این است که این محیط از رشد بیشتر باکتری ‌های سخت رشد حمایت می‌کند. پایداری محیط بلاد آگار در یخچال در حدود یک هفته است؛ البته در صورتی که از تبخیر آب آن جلوگیری شود، این پایداری افزایش می‌یابد.

محیط کشت شکلات آگار(Chocolate agar)

محیط کشت پایه این محیط کشت حرارت می‌بیند و پس از استریل شدن به آن خون اضافه می‌شود. دمای بالای محیط کشت باعث تخریب گلبول ‌های قرمز می‌شود که باعث تیره شدن محیط کشت می‌شود. در این محیط مواد غذایی و هموگلوبین زیادی(ناشی از تخریب گلبول ‌های قرمز) موجود است که زمینه را برای کشت باکتری ‌ها و سلول‌ها فراهم می‌کند.

این محیط کشت برای رشد باکتری ‌های هوازی و میکروارگانیسم‌هایی که با سختی رشد می‌کنند مناسب است.

فروش محیط کشت شکلات آگار

محیط کشت آگار مک‌کانکی

این محیط کشت به صورت اختصاصی برای جداسازی باکتری ‌های گرم منفی و شناسایی آن‌ها به کار می رود. این محیط بدلیل داشتن املاح صفراوی از رشد باکتری ‌های رم مثبت جلوگیری می‌کند. این محیط کشت یک محیط کشت انتخابی-افتراقی است.

فروش محیط کشت مک کانکی

محیط کشت OF آگار

این محیط کشت توانایی باکتری ‌ها در اکسیداسیون یا تخمیر باکتری ‌ها را می سنجد. این محیط کشت برای تشخیص باکتری هایی که توانایی تخمیر کربوهیدرات را دارند موثر است. باکتری ‌های تخمیر کننده باعث اسیدی شدن محیط و در نتیجه آن زرد شدن رنگ شناساگر بروموتیمول آبی می‌شوند. این محیط ‌های کشت نسبت به تابش شدید نور خورشید حساس هستند.

فروش محیط کشت OF آگار

محیط کشت کاتالاز تست آگار

باکتری ‌های هوازی آنزیمی به نام کاتاز تولید میکنند که این آنزیم باکتری را از ترکیب اکسیدکننده H2O2 مصون می دارد. این محیط کشت برای تشخیص توانایی باکتری ‌ها در تولید آنزیم کاتالاز و به نوعی تشخیص باکتری ‌های هوازی و غیر هوازی است. تشخیص اینگونه باکتری ‌ها با افزودن یک قطره هیدروژن پراکسید(H2O2) امکان پذیر است.

فروش محیط کشت کاتالاز تست آگار

انواع محیط کشت باکتری همراه با عکس

در جدول زیر لیستی از محیط های کشت باکتریایی و کاربرد آنها به همراه باکتری هایی که معمولا توسط این محیط ها کشت داده می شوند آورده شده است.

محیط کشت ‌های پرکاربرد دیگری نیز هستند که متاسفانه بررسی تمام آن‌ها از حوصله این مقاله خارج است.

امیدوارم که این مقاله برایتان مفید بوده باشد. شما می‌توانید سوالات خود را در خصوص انواع محیط کشت در این مقاله مطرح کنید.