انواع بن ماری آزمایشگاهی و روش استفاده آن

دستگاه بن ماری آزمایشگاهی وسیله ای بوده که از آن با عنوان حمام آب نیز یاد می شود، طرز کار بن ماری آزمایشگاهی به این صورت است که با گرم کردن آب به صورت ملایم و یکنواخت، امکان انجام واکنش های شیمیایی مختلف در بستری بسیار مناسبی را فراهم می کند.

دستگاه بن ماری آزمایشگاهی چیست؟

بن ماری برگرفته از واژه ی فرانسوی bain-marie به معنای حمام آب بوده، که معادل آن در انگلیسی(water bath) است. برای انجام گرفتن بیش تر واکنش های بیوشیمیایی،ایمونولوژیکی و ایمونوهماتولوژی بایستی دمای انجام واکنش در محدوده ی دمایی خاصی قرار بگیرد.
به طور مثال اکثر آنزیم ها برای انجام فعالیت خود، به دمای ۳۷ درجه سانتی‌گراد نیاز دارند و یا برای غیر فعال کردن سیستم کمپلمان به دمای ۵۶ درجه سانتی‌گراد نیاز داریم، که بهترین روش برای رساندن آن ها به این دما، استفاده از دستگاه بن ماری است.
فروش بن ماری

دستگاه بن ماری آزمایشگاهی دستگاهی است که گستره و محدوده ی دمایی آن عموما در محدوده دمای اتاق تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد قرار دارد. اگرچه بن ماری هایی مجهز به پوششی با مشخصات خاص هستند که قابلیت ایجاد دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد را نیز دارند و جهت مصارف خاصی به کار می روند. شماتیکی از این محصول را می توان در شکل زیر نشان داد که نوع خاصی از بن ماری هست که برای مصارف خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع بن ماری آزمایشگاهی

بن ماری آزمایشگاهی دارای انواع متنوعی است که بنا به نیاز آزمایشگاه و شرایط آزمایش باید آن را تهیه نماییم. انواع بن ماری ها عبارتند از:

• بن ماری آزمایشگاهی سیرکوله دار
• بن ماری آزمایشگاهی یخچال دار
• بن ماری آزمایشگاهی شیکر دار
• بن ماری آزمایشگاهی سیرکوله یخچال دار
• بن ماری آزمایشگاهی سرولوژی با درب شیب ‌دار
• بن ماری آزمایشگاهی جوش و سرولوژی با درب شیب ‌دار
• بن ماری آزمایشگاهی میکرو کنترلر با درب شیب ‌دار

تفاوت بن ماری جوش و سرولوژی

دستگاه بن ماری آزمایشگاهی با توجه به ویژگی تنظیم درجه حرارت و گرمای داخلی به دو نوع دسته بندی می شود:

• نوع اول که دستگاه های بن ماری سرولوژی نام دارند و توانایی این را دارند که دما را تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد برای کاربر فراهم کنند.
• نوع دوم مدل هایی هستند که سرولوژی و دستگاه جوش نام دارند. و امکان فراهم سازی دما تا ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد را برای کاربر دارند. عمدتاً دستگاه های بن ماری آزمایشگاهی به صورت سرولوژی و جوش هستند.

روش استفاده از دستگاه بن ماری آزمایشگاهی

قبل از استفاده از بن ماری، باید توجه داشته باشیم که دستگاه کاملا تمیز و لوازم جانبی آن به خوبی راه اندازی شده باشند.
سپس برای استفاده از انواع دستگاه بن ماری باید مراحل زیر را طی کنیم:

• جهت ثابت ماندن دمای درون دستگاه بن ماری، این دستگاه را با مایع پر نموده و بررسی می کنیم تا از قرار گرفتن محفظه گرم کننده ی بن ماری در جای اصلی خود اطمینان حاصل نماییم. همچنین می بایست سطح مایع بین ۴ تا ۵ سانتی متر، از سطح بالای تانک فاصله گرفته باشد.
• در صورتی که بخواهیم از آب برای برای گرم کردن مایع استفاده کنیم، توجه کنیم که آب تمیز باشد. این روش تا حدودی از تشکیل قارچ و خزه در مخزن دستگاه جلوگیری می کند.
•  کلید اصلی را در حالت روشن قرار می دهیم. امروزه سازندگان دستگاه بن ماری، این کلید را طوری طراحی می کنند که به صورت اتوماتیک روشن شود و فعالیت بن ماری صورت گیرد.
• از روی فهرست دمایی دستگاه و با استفاده از کلیدهای تنظیم و کنترل دمای دستگاه، عملکرد دما را انتخاب می کنیم.
•  کلید قطع دما را در دستگاه های بن ماری که دارای این کلید هستند، انتخاب می کنیم.
• کلید اصلی به عنوان یک کنترل کننده ی امنیتی هنگامی که مایع به دمای مورد نظرمان رسیده است از وارد شدن جریان برق به این دستگاه ممانعت به عمل می آورد و بدیت ترتیب از دستگاه و مایع مورد نظر حفاظت می کند.

موارد ایمنی استفاده از دستگاه بن ماری

• هنگام استفاده از بن ماری از مواد اشتعال پذیر و همچنین موادی از قبیل سفید کننده ها، نمک غلیظ و اسید و یا آب دیونیزه نباید در آن استفاده نمود.
• جهت حفاظت از دستگاه بن ماری باید آن را به یک پریز برق وصل نموده که مجهز به سیستم تخلیه برق در زمین بوده تا در مواقع ضروری از اتصال و سایر پیامدهای مخرب برای دستگاه جلوگیری کند.
•  حتما باید از آب تمیز برای پر کردن حوضچه ی دستگاه استفاده کنیم و از ریختن آب کثیف خودداری کنیم.
•  به هنگام برداشتن و گذاشتن نمونه، باید توجه داشته باشیم که بر روی محفظه بخار قرار نگیرد، چون باعث سوختگی دستگاه می شود.
•  در زمان روشن بودن دستگاه بن ماری در دمای بالا، درب دستگاه را کاملا ببندیم تا آسیبی به دستگاه وارد نشود.
•  و همین طور از مایعاتی که دارای مقدار زیادی کلر هستند، برای دستگاه بن ماری پرهیز کنیم و دستگاه بن ماری را در جریان هوا قرار ندهیم.
•  باید در نظر داشته باشیم که دستگاه های بن ماری را در زمان خالی بودن آن ها نباید روشن کنیم.
•  سطح و میزان آب مقطر در دستگاه بن ماری آزمایشگاهی بسیار حائز اهمیت بوده و باید به اندازه کافی آب مقطر بوده، در غیر این صورتف کم بودن مقدار آب، باعث آتش سوزی و آسیب دیدن دستگاه می گردد.
•  دستگاه بن ماری را هیچ گاه نباید در مسیر جریان های سریع هوا مانند جریان باد تند و کولر قرار داده شود.
•  تنها باید از آب مقطر برای پر کردن دستگاه بن ماری استفاده کنیم.
•  برای جلوگیری از خراب شدن و عمر کوتاه دستگاه، المنت های حمام آب را باید به صورت مرتب و در صورت ممکن بودن، به صورت هفتگی تمیز کنیم.

کاربرد دستگاه بن ماری آزمایشگاهی

کاربرد دستگاه بن ماری بسیار گسترده بوده و آزمایشگاه های مختلفی از جمله آزمایشگاه های فعال در حوزه ی کلینیکی، همچنین آموزشی، صنایع غذایی و تحقیقاتی را در بر می گیرد. به دلیل حوزه ی وسیع کاربرد دستگاه بن ماری به تعدادی از آنها می توان اشاره نمود که برجسته ترین آنها جهت انجام دادن تست ترکیب مواد آکلوتیناسیون، بسیار پرمصرف در آزمایش های سرولوژیک و سرُم شناسی، نقش بسزایی در تست های دارویی و بیوشیمی و همچنین آزمایش های انکوباسیون صنعتی دارد.

همین طور انواع دستگاه بن ماری دارای مخزنی هستند که قادر به ذوب فرآورده هایی از جمله فرآورده های خونی منجمد هستند. از آنجایی که شعله ی مستقیم باعث انفجار یکسری از مواد می گردد بنابراین برای موادی که نباید در معرض شعله ی مستقیم باشند از دستگاه بن ماری استفاده می کنیم و ظروف مختلف آزمایشگاهی را می توانیم در آن قرار دهیم. حرکت گرما در دستگاه بن ماری به صورت همرفتی صورت می گیرد که همین موضوع باعث ایجاد شدن حرارت و گرمای یکنواخت به صورت کاملا قابل کنترل می شود.