تولوئن

تولوئن چیست؟

تولوئن یک ماده آلی پرکاربرد و یک حلال شناخته شده است. این مایع یک هیدروکربن آروماتیک بدون رنگ، نامحلول در آب و دارایی بویی مشابه تینر است.

ساختار این ماده در واقع یک حلقه بنزنی است که یک گروه متیل به آن متصل شده است. همچنین نام آیوپاک (IUPAC) این ماده متیل بنزن است.

عمده کاربردهای تولوئن، به عنوان ماده خام برای سنتز دیگر مواد و حلال است.

تولوئن بدلیل گروه متیلی که دارد، واکنش پذیری بیشتری با مواد الکترون دوست دارد. به همین دلیل نیز بیشتر مستعد اکسید شدن است. همچنین گروه متیلی آن، مستعد واکنش های هالوژنیشن (Halogenation) است.

روش های تولید تولوئن

تولید تولوئن به صورت طبیعی در نقت خام یافت می شود. همچنین این ماده به عنوان یک محصول جانبی در بسیاری از فرآیندهای پتروشیمی مانند فرآیند تولید بنزین ایجاد می شود. همچنین مجصول جانبی در ساخت قطران نیز هست.

در نهایت برای جداسازی و خالص سازی آن، از فرآیندهایی مانند تقطیر و استخراج حلال استفاده می شود.

همچنین فرآیند تولید صنعتی تولوئن نیز فرآیندی گران قیمت نیست. برای تولید آن روش های مختلفی وجود دارند که یکی از معروفترین های آن، سنتز آن از طریق واکنش بنزن و متیل کلرید است. این واکنش به صورت زیر است.:

C₆H₅H + CH₃Cl → C₆H₅CH₃ + HCl

کاربردهای صنعتی تولوئن

همانطور که پیشتر اشاره شد، تولوئن در صنعت کاربردهای زیادی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد.

استفاده از تولوئن برای سنتز

یکی از مهمترین کاربردهای تولوئن در صنعت، برای سنتز است. سنتز مواد مختلف که در آنها حلقه بنزنی وجود دارد. به عنوان مثال، تولید نیتروتولوئن ها که کاربردهای زیادی در تولید بسیاری از مواد دیگر (مانند پلی یوزتان ها) در صنعت دارند.

استفاده از تولوئن برای سنتز بنزن و زایلن

تولوئن برای تولید بنزن استفاده می شود. این واکنش به صورت زیر است که در نتیجه آن، گاز متان نیز تولید می شود:

C₆H₅CH₃ + H₂ → C₆H₆ + CH₄

همچنین برای تولید زایلین (که شباهت ساختاری زیادی به تولوئن دارد) نیز از آن استفاده می شود.

سنتز بنزوییک اسید و بنز آلدهید با تولوئن

از طریق اکسیداسیون جزئی تولوئن با استفاده از اکسیژن، می تواند بنزوییک اسید یا بنزآلدهید نیز تولید کرد. این واکنش به صورت زیر است:

کاربرد تولوئن به عنوان حلال

همانطور که پیشتر اشاره شد، یکی از مهمترین کاربردهای صنعتی تولوئن به عنوان حلال است. این ماده یک حلال ارگانیک بسیار پرکاربرد است. این حلال در رنگ ها، تینرهایی که برای رنگ ها استفاده می شوند، سیلان های سیلیکونی، چسب ها، جوهر پرینت، ضدعفونی کننده ها و بسیاری دیگر از محصولات استفاده می شود.

تولوئن به عنوان سوخت

تولوئن یک سوخت بسیار مناسب برای ماشین های فرمول یک و جت است. این ماده در موتورهای احتراق داخلی استفاده می شود و سوخت بسیار قدرتمندی است. همچنین از آن به عنوان اکتان سوخت ها نیز استفاده می شود.

البته مشکلی که این سوخت دارد، این است که قبل از سوختن در موتور، برای آنکه بهترین عملکرد را داشته باشد، لازم است که پیش گرمایشی روی آن صورت بگیرد و به دمای 70 درجه سانتی گراد برسد. در ماشین های فرمول یک، سوخت از نزدیکی سیستم خنک کننده عبور کرده و حرارت موتور را برای پیش گرمایش دریافت می کند.

موارد ایمنی تولوئن

تولوئن ماده ایست که اثرات زیادی در نتیجه استنشاق آن در بدن ایجاد می شود. این ماده در صورتی که در مقادیر متوسط استنشاق شود، میتواند باعث خستگی، ضعف و اعمال شبیه به مستی شود. معمولا زمانی که استنشاق آن قطع شود، این آثار نیز از بین می روند. اما استنشاق مقادیر زیاد تولوئن، ممکن است باعث خواب آلودگی، سرگیجه، بیهوشی و حتی مرگ شود.

تولوئن گاهی اوقات به عنوان یک ماده مخدر برای استفاده های تفریحی استفاده می شود.(کشیدن چسب!)

توزیع و پخش این ماده در بسیاری از کشورها غیر قانونی بوده و حتی اتحادیه اروپا فروش تمامی محصولاتی که مقادیری بیشتر از 0.5% تولوئن دارند را ممنوع کرده است.

خرید تولوئن

تولوئن در برندها و گریدهای مختلف توسط شرکت تمادکالا عرضه میشود. تمامی این برندها در همین صفحه قابل مشاهده هستند. شما میتوانید محصول مورد نظر خود را انتخاب کرده و نسبت به خرید آن اقدام فرمایید.

برندهای تولیدکننده تولوئن عبارتند از:

• مرک
• پارس شیمی
• دکتر مجللی

تولوئن مرک که تولید کشور آلمان است، دارای کیفیتی به مراتب بیشتر و خلوصی بالاتر از محصولات تولید داخل است.

همچنین برای کاربردهای آزمایشگاهی آن، پیشنهاد می شود از گرید صنعتی استفاده نکرده و حتی الامکان تولوئن مرک یا تولوئن پارس شیمی را خریداری فرمایید.